Ας μεταφερθούμε νοητά σε μια πρωτόγονη κοινωνία που οι παραγωγοί πατάτας παρήγαγαν το μήνα 100κιλα πατάτες με κόστος 50ε και τιμή πώλησης 100ε. Κατόπιν οι καταναλωτές προσφέροντας το ανάλογο ποσό ανάλογα τις ανάγκες τους απορροφούσαν την παραγωγή της πατάτας. Τα 50ε είναι κέρδος , που οι παραγωγοί ,ένα μέρος τους θα το καταναλώσουν , και ένα μέρος θα το ξαναεπενδυσουν. Κάπως έτσι πηγαίνουν οι κοινωνίες μπροστά .

Αν η παραγωγή ήταν μεγαλύτερη και η αγοραστική αξία μικρότερη θα είχαμε αδιάθετες ποσότητες στην αγορά. Από την άλλη αν είχαμε περισσότερα χρήματα για να καταναλώσουμε πατάτες θα ωθούσε τους παραγωγούς σε μεγαλύτερη παραγωγή πατάτας για να καλύψει την αυξανόμενη ζήτηση.

Αν είχαμε μικρότερη παραγωγή και λιγότερα χρήματα για να τις αγοράσουμε θα ήταν το χειρότερο σενάριο φτώχιας.

Η διαφορά στις δυο οικονομικές θεωρίες είναι στο που αποδίδεται το κέρδος, σε φυσικά πρόσωπα ή στο κράτος.

Το πρόβλημα στο σύστημα του κεντρικού σχεδιασμού της παραγωγής είναι στην ίδια την παραγωγή. Η παραγωγή αδυνατεί να καλύψει τις ανάγκες κατανάλωσης και γι’αυτο μοιραία τις ελέγχει. Τα άδεια ράφια από είδη βασικής ανάγκης όπως και τα κουπόνια σίτισης είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα της υπό-παραγωγής .                  Το φαινόμενο αυτό συμβαίνει από την απουσία προσωπικών κινήτρων. Αν υπήρχαν θα εμφανιζόντουσαν μισθολογικές διαβαθμίσεις και κατ’ επέκταση  διαφοροποιήσεις στις καταναλωτικές ανάγκες. Έτσι μοιραία το σύστημα θα άλλαζε μορφή από την αρχικά επιδιωκόμενη.

Έτσι λοιπόν μπροστά στον κίνδυνο  αυτό, αφαιρούν το δικαίωμα του κάθε εργαζόμενου να οικειοποιειται τον δικό του κόπο για χάριν ενός αβέβαιου κοινωνικού συνόλου. Επεμβαίνουν στην φύση του ,στις επιλογές του και αναπόφευκτα στην ελευθερία του.

Στο σύστημα της ελεύθερης οικονομίας υπάρχουν δυο κύριες σχολές σκέψεις.

Η μια λέει ότι η κατανάλωση βοηθά την παραγωγή να αυξηθεί.

Η οπτική αυτή είναι άμεσα αποδοτική και αρωγός της προσπάθειας αυτής είναι τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που προσφέρουν δάνεια αδιακρίτως .η κατανάλωση συμπαρασύρει την παραγωγή σε υπέρ-παραγωγή προϊόντων που χρειάζονται επιπλέον καταναλωτικές δυνατότητες για να απορροφηθούν δηλ. κι άλλα δάνεια.

Έτσι δημιουργείτε μια πλασματική εικόνα ευημερίας την οποία η αγορά σαν δίκαιος κριτής όλων την επαναφέρει βιαίως στην πραγματική της εικόνα.

Επομένως οι κρίσεις του καπιταλιστικού συστήματος προέρχονται απο τις συνεχείς παρεμβάσεις των ιθυνόντων της πολιτικής εξουσίας ,στη λειτουργία της αγοράς.

Η άλλη λέει ότι η παραγωγή πρέπει να καθορίζει την κατανάλωση δηλ. να βρίσκονται σε μια ισορροπία.. Δεν μπορώ να παρακάμψω την άποψη του νομπελίστα οικονομολόγου Μιλτον Φρηνμαν που έλεγε με λίγα λόγια ότι η ευημερία των κρατών πρέπει να αντιστοιχεί με τον παραγόμενο πλούτο.

 Καλούνται λοιπόν οι υποστηρίζοντες την άποψη αυτή να εφαρμόσουν περιοριστικές πολιτικές στην κατανάλωση και απελευθέρωση ευκαιριών στην παραγωγή ,για να μπορέσει το σύστημα να ισορροπήσει  και να σωθεί.

Δεν είναι κρίμα να κατηγορείται ο χειρουργός και όχι αυτός που έστειλε τον ασθενή στο χειρουργικό κρεβάτι;

Κρούστης Αντώνης